VRANJE – Od 19 devastiranih opština u celoj zemlji, čak 15 nalazi se na jugu, a prednjači Pčinjski okrug u kojem je od ukupno sedam lokalnih samouprava – devastirano čak šest. Životni standard, loša infrastruktura, ukidanje sudova, poreskih uprava i ambulanti – ovo su, prema rečima ministra Novice Tončeva, glavni razlozi za ovakvo stanje.
Ako se uzme u obzir da je prosečna plata Vranjanaca, prema poslednjim zvaničnim podacima, manja od plate u Surdulici i Vladičinom Hanu, moglo bi se reći da je pravo čudo što Grad Vranje nije na spisku „devastiranih“, poput svih ostalih opština Pčinjskog okruga – pomenute Surdulice i Vladičinog Hana, kao i Preševa, Trgovišta, Bujanovca i Bosilegrada.
Tončev: Zaustaviti odlazak mladih i ulagati više novca u jug
Novica Tončev, ministar za razvoj nedovoljno razvijenih opština, za portal Slobodna reč kaže da „za sada nema novije uredbe o klasifikaciji razvijenosti opština u Srbiji“, ali da „veruje da će nadležne institucije napraviti novi presek stanja“.
Kako je objasnio, „kriterijum za rangiranje nerazvijenih opština je ako je vrednost bruto domaćeg proizvoda (BDP) po glavi stanovnika ispod vrednosti republičkog proseka za referentni period, a to su regioni Šumadije i zapadne Srbije, i region južne i istočne Srbije“.
Stepen razvijenosti za gradske opštine utvrđuje se na osnovu podataka organa nadležnog za poslove statistike koji se odnose na stepen razvijenosti grada.
Ministar je dodao da je „polazna tačka u sagledavanju stepena razvijenosti lokalnih samouprava – njihov status na osnovu Uredbe o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014, kao i Uredbe o utvrđivanju metodologije za izračunavanje stepena razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2015. godinu“.
Kako je istakao, „višestruki su razlozi zbog kojih je jug naše zemlje nerazvijen, počev od starijeg stanovništva, posebno u ruralnim sredinama, sve do unutrašnjih i spoljnih migracija“.
„Kretanje ljudi, posebno mladih, od malih ka većim mestima, mora da se zaustavi, jer poslednji podaci sa popisa stanovništva govore da je za jednu deceniju oko 11.000 ljudi napustilo jug. Glavni uzroci su životni standard, loša infrastruktura, ukidanje sudova, poreskih uprava i ambulanti“ – rekao je Tončev.
Prema rečima ministra – koji je rođen u Surdulici, jednoj od devastiranih opština – „neophodno je raditi na decentralizaciji, kako bi nerazvijene opštine imale sve što i Beograd, Niš i Novi Sad“.
„Neophodno je ulagati u infrastrukturu i privredni potencijal koji nerazvijena područja nude. O tome sam razgovarao i sa predsednikom Vučićem i tražio da se dodatno obrati pažnja na privredni i turistički potencijal nerazvijenih opština, kao i da se obezbede besplatni udžbenici za svu decu u Srbiji“ – kazao je ministar.
Kao primer turističkog potencijala naveo je područje Vlasine, „čiji bi razvoj uticao i na razvoj čitavog Pčinjskog i Jablaničkog okruga“, i posebno se osvrnuo na Vlasinsko jezero, „ogroman turistički dragulj“, i na obećanje predsednika Srbije da će biti izgrađen kanalizacioni prsten na Vlasini.
Kako kaže, od kada je postao ministar, Kabinet za razvoj nedovoljno razvijenih opština podelio je preko milijardu dinara lokalnim samoupravama i udruženjima iz nerazvijenih područja kroz programe za unapređenje razvoja izrazito nedovoljno razvijenih opština.
„Sredstva su“, prema njegovim rečima, „bila usmerena za projekte izgradnje i rekonstrukcije komunalne infrastrukture, objekata iz oblasti obrazovanja, zdravstva, turizma, socijalne zaštite, kulture, sporta, vodoprivrede i nabavku opreme u funkciji obavljanja delatnosti iz nadležnosti jedinica lokalne samouprave“.
„Neki od realizovanih projekata su: nabavka opreme za upravljanje komunalnim otpadom na teritoriji opštine Merošina, proširenje kanalizacione mreže na teritoriji opštine Knjaževac, rekonstrukcija Centra za kulturu u Dimitrovgradu, izgradnja lifta u Domu zdravlja u Raškoj, izgradnja dnevne zelene pijace u Preševu ili rekonstrukcija drumskog mosta u Doljevcu“ – zaključio je Tončev.
Stevanović: Državi jug važan, ali pre svega politički
Ekonomista iz Vranja, Dragoljub Stevanović, apostrofirao je da su „svuda u svetu južni delovi država uvek slabije razvijeni od onih na severu“, te da „postoji milion razloga zašto je to tako“.
Prema njegovim rečima, na nivou države ne postoji strategijsko promišljanje o tome koliko je jug važan, pre svega strateški, odnosno politički, a mora se raditi na ekonomskom razvoju, pre svega, zbog strateškog položaja Pčinjskog okruga, ali i zbog demografskih faktora:
„Država iz Vranja i Pčinjskog okruga ispumpava novac od PDV-a, akciza, carina… umesto da ga upumpava preko projekata ekonomske infrastrukture. Sve te prihode uzima, pa ovde ostaju samo mali, izvorni, prihodi, sa kojima ove opštine ne mogu da reše svoje tekuće troškove, a kamoli da imaju neke velike investicione projekte“ – rekao je Stevanović.
Na pitanje da li će država da prepozna značaj juga i da uloži novac u opštine Pčinjskog okruga, ovaj ekonomista odgovara da „tu dolazimo na teren politike“.
Kada južnjaci dođu do republičke vlasti, „ne talasaju previše u Beogradu“
„Predstavnici naroda koji dođu iz perifernih regiona u republičku vlast, oni tamo ne idu delegirani od svog naroda, nego izabrani od svoje političke stranke. I njihov je zadatak da, u okviru svoje političke partije, ‘ne talasaju’ previše u Beogradu. To je pravilo, stoprocentno pravilo za sve političare koji su iz Vranja i Pčinjskog okruga da bi, uopšte, bili deo neke republičke vlasti, od zakonodavne do izvršne“ – kaže Stevanović za portal Slobodna reč.
On smatra da političari iz Pčinjskog okruga u Beogradu „sede i niko od njih ne sme da digne glas i kaže kakva je situacija ovde, na jugu“.
„Nešto što uspeju ‘na kašičicu’ da izbore na kraju godine, koji milion, iz nekih tekućih budžetskih rezervi, samo je kap u moru potreba ovog regiona. Suština je u politici. I sada da mi čekamo da se neko iz Beograda seti da je i jugu neophodan novac – to je teška rabota“ – istakao je Stevanović.
Zvanična klasifikacija stara skoro 10 godina
Pomenuto razvrstavanje je iz Uredbe o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014. godinu („Sl. glasnik RS“, br. 104/2014).
U članu 11 Zakona o regionalnom razvoju („Sl. glasnik RS“, br. 51/2009, 30/2010 i 89/2015 – dr. zakon) navedeno je da se lokalne samouprave u Srbiji, prema stepenu razvijenosti, razvrstavaju u četiri grupe: u prvu grupu spadaju jedinice lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog proseka, u drugu grupu one čiji je stepen razvijenosti od 80 do 100 odsto republičkog proseka, u treću – lokalne samouprave koje su razvijene u rasponu od 60 do 80 odsto republičkog proseka, a četvrtoj grupi pripadaju one čiji je stepen razvijenosti ispod 60 odsto republičkog proseka.
Kako se navodi u članu 12 istog Zakona, „nedovoljno razvijene lokalne samouprave“ su one iz treće grupe, dok se one koje pripadaju četvrtoj grupi nazivaju „izrazito nedovoljno razvijene“ lokalne samouprave.
