Godinama se zbog zloupotrebe termina u medijima i izjavama lokalnih funkcionera stvara lažna slika o takozvanom “bratimljenju” Vranja sa brojnim gradovima na tri kontinenta. Ipak, zvanični podaci govore da Vranje ima sedam „pobratima“ – Cetinje, Kumanovo, Trikalu, rusko selo Brjuhoveckaja, Leposavić, Novi Pazar i Brod, a značaj ove bitne tradicije je, čini se, zanemaren.
Tradicija koja u raznim delovima Evrope nosi sličan naziv (city sistering, town twinning, ciudades hermanadas, ville jumelée, gemellato…) odnosi se na koncept po kom se jedinice lokalne samouprave, gradovi ili opštine, uparuju sa ciljem negovanja političkih, ekonomskih odnosa i kulturno-istorijskih veza. Najranija ovakva forma zabeležena je između nemačkog grada Paderborna i francuskog grada Le Mana davne 836. godine.
Savremeni koncept gradova pobratima počinje u Evropi završetkom Drugog svetskog rata, a nastao je kako bi se promovisali međusobno razumevanje, tolerancija i mir. Na primer, engleski grad Koventri koji je pretrpeo ogromnu štetu zbog bombardovanja od strane nemačkih nacista, pobratimio se gradom Drezdenom koji je takođe bio u katastrofalnom stanju odmah posle rata. Njima se je ubrzo pridružio i Staljingrad. Sa ciljem pomirenja i ponovne izgradnje, narod Koventrija je tada sakupio 4.500 funti i namenio ih kupovini rendgenskih jedinica za Crvenu armiju, iako su i sami bili u ozbiljnim problemima zbog poginulih i grada koji je skoro čitav uništen.
Teatar „Beograd“ u Velikoj Britaniji
Zanimljivo je bratimljenje pomenutog Koventrija sa našom prestonicom. Naime, nakon rata je Beograd donirao ovom gradu građevinski materijal koji je upotrebljen za izgradnju prvog građanskog pozorišta u Britaniji otvorenog posle Drugog svetskog rata (1958.), koje se od tada zove Beogradsko pozorište, odnosno Belgrade Theatre, simbol je optimizma i kulture, na listi nacionalne baštine Engleske je i važi za jedno od najuspešnijih u zemlji.
Pored očiglednih pozitivnih razmena, koliki značaj za gradove u savremenim okolnostima imaju ovakve povelje pokazuje činjenica da su, na primer, 2013. godine Milan, Torino i Venecija poništili partnerstva sa Sankt Petersburgom nakon što je Rusija odbila da legalizuje gej brakove. Ovaj grad je zajedno sa Moskvom izgubio još jednog saveznika, kada je Prag odlučio da prekine bratimljenje kao odgovor na vojnu operaciju Rusije u Ukrajini.
Sredinom prošlog veka ni Grad Vranje nije bio izuzetak, pa je tradiciju zvanične razmene Povelje o bratimljenju započeo takođe u periodu mira i prosperiteta nakon Drugog svetskog rata. Po svemu sudeći, prvi grad pobratim Vranja bilo je Cetinje, odluka o tome doneta je 1970. godine, a pobratimstvo je obnovljeno 2007. godine. Iza toga stoji zanimljiva priča o učešću poznate vranjske kompanije Alfa Plam na aukciji u Parizu na kojoj je otkupila i Crnoj Gori poklonila bitan istorijski predmet.
Pročitajte više:
Poslednjih godina su predstavnici Grada Vranja, najčešće gradonačelnici, putovali u zvanične posete na teret budžeta i potpisivali raznorazne sporazume, partnerstva, dogovore i slično pa se javio trend širenja dezinformacija ili nepotpunih informacija o međunarodnoj saradnji. Termin „grad pobratim“ se zloupotrebljavao kako u izjavama lokalnih funkcionera tako i u medijima, često i na nacionalnom nivou pa se stvarala lažna slika o međunarodnoj saradnji Vranja sa gradovima na tri kontinenta.
Pojavljivale su se netačne informacije o bratimljenju Vranja sa gradovima Leverkuzen, Grac, Ulm, Požarevac, Kavala, Velenja, Ćustendil, Pomilijano d’Arko, pa i sa gradom Jijel (Žižel, Žijel) u Alžiru. Tačno je da Vranje sa nekim od navedenih gradova ima ostvarenu saradnju, ali ne i Povelju o bratimljenju.
Zvanična internet stranica Grada Vranja o ovome ima opskurne, nepotpune podatke. Osim diskutabilne liste gradova pobratima, uobičajenog objašnjenja termina međunarodne saradnje i jednog dokumenta sa listom od nekoliko gradova sa kojima Vranje ima neku vrstu saradnje, dodatni podaci ne postoje. Sa liste je izostavljen Novi Pazar, selo Brjuhoveckaja je navedeno kao oblast, a nema ikakvog objašnjenja o istoriji odnosa između Vranja i njegovih „pobratima“.
Ipak, zvanični podaci koje smo uporedili sa podacima iz sledećih gradova, pokazuju da su pored Cetinja, pobratimi Vranja još i Kumanovo u Severnoj Makedoniji, Trikala u Grčkoj, Opština Leposavić na severu Kosova, bosanskohercegovačka Opština Brod u Republici Srpskoj, selo krasnodarskog kraja Brjuhoveckaja u evropskom delu Rusije i jedini grad Srbiji – Novi Pazar.
U saopštenjima za medije i raznim novinskim tekstovima o tome vidi se da ne postoji jasno objašnjenje o korenima te saradnje, odnosno bratimljenja, što nažalost obesmišljava ovu značajnu tradiciju koja zbog takvog pristupa i u očima građana gubi vrednost.
Portal Slobodna reč će u narednim mesecima serijom tekstova pisati o gradovima koji su Vranju „pobratimi“.
