VRANJE – Drugog dana praznika Svete Trojice, na takozvani Duhovski ponedeljak, od 2003. godine Vranje i svi njegovi pravoslavni građani proslavljaju Gradsku slavu. Širom Srbije se ovaj praznik slavi tako što se u hramove unose zelena trava i cveće, a posle večernje liturgije pletu se venci od trave i cveća. Grad je ukrašen zastavama Srbije, Vranja i Srpske pravoslavne crkve, a nakon liturgije, sveštenstvo, rukovodstvo, predstavnici institucija i bezbedonosnih struktura uz građane i privrednike kreću u litije.
Praznik Silazak Svetog Duha na apostole, odnosno Duhovi ili Trojica, kako se nazivaju zbog fizičkog pojavljivanja trećeg lika – Svetog Duha su u Srpskoj pravoslavnoj crkvi praznik koji predstavlja silazak Svetog duha među Hristove apostole u Jerusalimu i to 50 dana nakon Hristovog Vaskrsenja.
„I kad se navrši pedeset dana bijahu svi apostoli jednodušno na okupu. I ujedanput nastade šum sa neba kao hujanje silnoga vjetra, i napuni sav dom gdje oni sjeđahu; I pokazaše im se razdijeljeni jezici kao ognjeni, i siđe po jedan na svakoga od njih. I ispuniše se svi Duha Svetoga i stadoše govoriti drugim jezicima, kao što im Duh davaše da kazuju“ – Dap 2,1-4
Prema verovanju i tradiciji, nakon prikazivanja Svetog Duha apostolima, oni su izašli na krov kuće i propovedali reč Božju okupljenom narodu na jezicima koje do tada nisu znali, a navodno ih je Sveti Duh tome naučio. Tako je Sveti Petar svojim propovedanjem uspeo da pridobije 3.000 sledbenika. Zbog toga se ovo smatra i događajem kojim je rođena Hristova crkva.
Verovanje kaže da dok traju Duhovi ne bi trebalo praviti svadbe, krštenja i druge proslave, a takođe su zabranjeni i teži fizički poslovi.
Širom Srbije se ovaj praznik slavi tako što se u hramove unose zelena trava i cveće, a posle večernje liturgije pletu se venci od trave i cveća. Ovi venci se daju vernicima koji se nose kući i stavljaju se pored ikone i kandila na zid. Pored toga, vernici uzimaju osveštenu vodicu i traže oprost grehova.
Ovaj praznik potiče iz Judaizma i zove se Pedesetnica (grč. Πεντηκοστή) odnosno 50. dan posle Pashe. Takođe je poznat kao Praznik sedmica, Praznik žetve ili Dan prvih plodova. Prema jevrejskom verovanju na Pedesetnicu se slavio pomen za primanje Sinajskog zakona. Hrišćani su upravo iz Judaizma preuzeli običaj ukrašavanja crkve, jer i Jevreji tada ukrašavaju sinagoge i kuće grančicama.
U Vranju je Duhovski ponedeljak počeo da se obeležava kao Gradska slava od 2003. godine, a to je i slava Sabornog hrama Svete Trojice.
Obično se nakon Liturgije formira kolona za litije kojoj se priključuju gradsko rukovodstvo, sveštenstvo i monaštvo, pripadnici Vojske Srbije i Ministarstva unutrašnjih poslova, predstavnici sportskih klubova, direktori škola, direktori javnih ustanova i preduzeća i td.
Litije se kreću uglavnom od Sabornog Hrama do Karađorđeve, Save Kovačevića i kroz ulicu Cara Dušana, te se zaustavljaju ispred „gradske kuće“ odnosno Zgrade Načelstva i Skupštine. Potom se gradskim šetalištem litija spušta natrag u Saborni Hram, i svečamo se reže slavski kolač. Hram i grad su obično ukrašeni narodnim zastavama, zastavama grada Vranja i zastavama Srpske pravoslavne crkve.
Saborni hram u Vranju
Saborni hram Svete Trojice u Vranju je glavni pravoslavni hram u Vranju i „središnja crkva“ Vranjske eparhije Srpske pravoslavne crkve. Tretira se kao zaštićeno nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture. Izgrađen je 1840-ih na mestu starije crkve, uz pomoć osmanskog spahije Husein-paše koji je počeo da daje olakšice Srbima po nalogu iz Carigrada, te je pravoslavnom stanovništvu Vranja data dozvola za izgradnju Sabornog hrama Svete trojice. On je donirao prilog od 100.000 groša i gvožđe za izgradnju crkve. Revoltirani vranjski muslimani su zbog toga digli bunu u takozvanoj gradskoj Ašarat ma’ali, znatno oštetili Saborni hram i proterali određeni deo srpskog stanovništva. Tek 1844. godine osmanska vojska je slomila bunu i vratila poredak u gradu u normalne tokove.
Pročitajte više:
