VRANJE – Svetom arhijerejskom liturgijom u Sabornom hramu Svete Trojice i šetnjom, tačnije litijama centralnim ulicama Vranja započeto je obeležavanje gradske slave, takozvanog Duhovskog ponedeljka. Ovogodišnja proslava je jubilarna, jer je nakon petooktobarskih promena, Vranje zvanično od 2003. godine počelo sa obeležavanjem gradske slave.
Nakon liturgije, koja je počela u devet sati, obeležavanje slave nastavljeno je u 10.30 na centralnim gradskim ulicama. Okupljeni su nakratko zastali ispred zgrade Skupštine grada Vranja, da bi kasnije kolona nastavila ulicom Partizanskom, pa kroz Ive Lole Ribara.
Centralnim gradskim šetalištem kolona se vratila do Spomenika žrtvama fašističkog terora, na kružnom toku, i nazad do Sabornog hrama Svete Trojice, gde je protokolom predviđeno rezanje slavskog kolača u 11.30 časova.
U 12 sati, u porti Sabornog hrama Svete Trojice, za prisutne vernike i goste priređena je „trpeza ljubavi“. Sat kasnije, u 13 časova, u sali Načelstva, rukovodstvo Grada organizuje svečani prijem.
Jubilej gradske slave
Podsetimo, Vranje i svi njegovi pravoslavni vernici od 2003. godine proslavljaju gradsku slavu drugog dana praznika Svete Trojice, takozvani Duhovski ponedeljak.
Grad je ukrašen zastavama Srbije, Vranja i Srpske pravoslavne crkve, a, nakon liturgije, sveštenstvo, rukovodstvo Grada, predstavnici institucija i bezbednosnih struktura, uz građane i privrednike, kreću u litije.
Praznik Silazak Svetog Duha na apostole, odnosno Duhovi ili Trojica, kako se nazivaju zbog fizičkog pojavljivanja trećeg lika – Svetog Duha, u Srpskoj pravoslavnoj crkvi su praznik koji predstavlja silazak Svetog duha među Hristove apostole u Jerusalimu i to 50 dana nakon Hristovog vaskrsenja.
Prema verovanju i tradiciji, nakon prikazivanja Svetog Duha apostolima, oni su izašli na krov kuće i propovedali reč Božju okupljenom narodu na jezicima koje do tada nisu znali, a, navodno, Sveti Duh ih je tome naučio. Tako je Sveti Petar svojim propovedanjem uspeo da pridobije 3.000 sledbenika. Zbog toga se ovo smatra i događajem kojim je rođena Hristova crkva.
Verovanje kaže da dok traju Duhovi ne bi trebalo praviti svadbe, krštenja i druge proslave, a takođe su zabranjeni i teži fizički poslovi.
Širom Srbije se ovaj praznik slavi tako što se u hramove unose zelena trava i cveće, a posle večernje liturgije pletu se venci od trave i cveća. Ovi venci se daju vernicima koji se nose kući i stavljaju pored ikone i kandila na zid. Pored toga, vernici uzimaju osveštenu vodicu i traže oprost grehova.
Ovaj praznik potiče iz judaizma i zove se Pedesetnica (grč. Πεντηκοστή), odnosno 50. dan posle Pashe. Takođe je poznat kao Praznik sedmica, Praznik žetve ili Dan prvih plodova. Prema jevrejskom verovanju, na Pedesetnicu se slavio pomen za primanje Sinajskog zakona. Hrišćani su upravo iz judaizma preuzeli običaj ukrašavanja crkve, jer i Jevreji tada ukrašavaju sinagoge i kuće grančicama.
U Vranju je Duhovski ponedeljak počeo da se obeležava kao Gradska slava od 2003. godine, a to je i slava Sabornog hrama Svete Trojice.
Obično se, nakon liturgije, formira kolona za litije kojoj se priključuju gradsko rukovodstvo, sveštenstvo i monaštvo, pripadnici Vojske Srbije i Ministarstva unutrašnjih poslova, predstavnici sportskih klubova, direktori škola, direktori javnih ustanova i preduzeća.
Saborni hram u Vranju
Saborni hram Svete Trojice u Vranju je glavni pravoslavni hram u Vranju i „središnja crkva“ Vranjske eparhije Srpske pravoslavne crkve. Tretira se kao zaštićeno nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture. Izgrađen je 1840-ih na mestu starije crkve, uz pomoć osmanskog spahije Husein-paše koji je počeo da daje olakšice Srbima po nalogu iz Carigrada, te je pravoslavnom stanovništvu Vranja data dozvola za izgradnju Sabornog hrama Svete trojice. On je donirao prilog od 100.000 groša i gvožđe za izgradnju crkve. Revoltirani vranjski muslimani su zbog toga digli bunu u takozvanoj gradskoj Ašarat ma’ali, znatno oštetili Saborni hram i proterali određeni deo srpskog stanovništva. Tek 1844. godine osmanska vojska je slomila bunu i vratila poredak u gradu u normalne tokove.
